Tụt Huyết Áp Phải Làm Sao? Cách Xử Lý và Phòng Tránh

Tụt huyết áp xảy ra một cách đột ngột, không dự báo trước nên phải luôn ở trong tâm thế chủ động để khi có xuất hiện các triệu chứng bất thường sẽ kịp thời xử lí. Bên cạnh đó, nên thay đổi thói quen sống lành mạnh hơn để phòng ngừa trước, giúp cơ thể được khỏe mạnh và không gặp phải những bệnh lý nguy hiểm.

Tụt huyết áp là gì?

Tụt huyết áp là tình trạng chỉ số huyết áp ở tâm thu sẽ dưới 90 mmHg, huyết áp tâm trương sẽ nhỏ hơn 60 mmHg và kèm theo các triệu chứng như hoa mắt, tim đập nhanh, choáng váng, chóng mặt,…. Trong khi chỉ số huyết áp bình thường là 120/80 mmHg.

Huyết áp được tạo ra bởi lực co bóp từ tim cùng sức cản của những động mạch. Đóng vai trò đưa máu đi nuôi dưỡng những cơ quan như tim, não, gan, thận, phổi,… nên khi ổn định sẽ giữ cho thể tích tuần hoàn ở trong cơ thể lưu thông thuận lợi.

Ngược lại, nếu tăng cao hoặc xuống thấp một cách đột ngột sẽ được coi là một vấn đề bất thường. Gây ra cảm giác khó chịu và trong một số trường hợp còn là dự báo về các bệnh lý nguy hiểm.

Khi bị tụt huyết áp, não và những cơ quan khác ở trong cơ thể sẽ không được cung cấp đủ oxy, chất dinh dưỡng,… để hoạt động. Nếu không xử lí kịp thời và đúng cách sẽ chuyển biến lên mức độ nặng hơn, có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến tính mạng.

• Biến chứng tim mạch: Huyết áp giảm đột ngột khiến tim không được nhận đủ lượng máu cần thiết, gây ra tình trạng thiếu máu cơ tim hoặc suy tim và nặng nhất là bị nhồi máu cơ tim.
• Sốc: Xảy ra khi bị tụt huyết áp nặng, khiến cho người bị vã mồ hôi, mất ý thức, mạch đập yếu hoặc thở gấp. Khả năng tử vong cao.
• Co giật: Huyết áp xuống thấp quá mức khiến cho những tế bào thần kinh phóng điện một cách bất thường và có thể gây ra những cơn co giật.
• Tổn thương não: Nguyên nhân là không cung cấp đủ máu để nuôi dưỡng não, khiến cho trí nhớ bị suy giảm hoặc teo não. Nếu nghiêm trọng hơn còn phải đối mặt với nguy cơ bị tai biến mạch máu não, dẫn đến đột quỵ (theo thống kê thì trong tổng số ca bị đột quỵ có từ 10 – 15% là do tai biến mạch máu não).

Tụt huyết áp có 4 dạng cơ bản:

• Tụt huyết áp sau khi ăn: Xảy ra sau khi ăn no do máu tập trung chủ yếu ở hệ tiêu hoá bị những thụ thể cảm áp đưa đến những tín hiệu sai lệch, khiến cho huyết áp xuống thấp.
• Hội chứng Shy-Drager: Các tổn thương ở hệ thần kinh thực vật – nơi kiểm soát nhịp tim, tiêu hoá, huyết áp, hô hấp,… đã khiến cho huyết áp bị giảm một cách đột ngột, không dự báo trước.
• Tụt huyết áp tư thế: Khởi phát khi thay đổi tư thế nằm/ngồi thành đứng. Thông thường, mỗi khi đứng lên, máu sẽ tập trung ở chân làm cho não thiếu máu, lúc này những thụ thể cảm áp sau khi nhận biết sẽ thông báo đến hệ thần kinh để có thể điều chỉnh huyết áp trở về mức ổn định. Tuy nhiên, nếu quá trình này diễn ra chậm trễ sẽ khiến huyết áp bị giảm xuống thấp, gặp nhiều nhất là ở người lớn tuổi.
• Tụt huyết áp thông qua trung gian của thần kinh: Xảy ra khi đứng yên ở một chỗ trong suốt thời gian dài do tim & não có sự nhầm lẫn về tín hiệu, khiến huyết áp bị giảm đột ngột. Xuất hiện phổ biến ở người trẻ.

Nguyên nhân gây tụt huyết áp

Theo các chuyên gia, huyết áp sẽ luôn không ổn định. Nghĩa là không giữ mãi một chỉ số, thay vào đó là sẽ thay đổi theo cảm xúc, tình trạng sức khỏe, hoạt động,… của mỗi người ở từng thời điểm.

Nếu là tụt huyết áp thì nguyên nhân có thể xuất phát từ tác dụng phụ không mong muốn của những loại thuốc chữa cao huyết áp. Chẳng hạn như thuốc lợi tiểu – công dụng chính là tăng cường đào thải chất lỏng ra bên ngoài cơ thể bằng cách là thải nước qua thận, làm cho thể tích dịch ở trong hệ tuần hoàn giảm dần và khiến cho áp lực ở trong lòng mạch cũng giảm theo, giúp giảm huyết áp để trở lại mức ổn định.

Nếu dùng thuốc lợi tiểu quá liều sẽ đi tiểu nhiều hơn mức cần thiết, khiến cho nước bên trong lòng mạch bị hao hụt quá mức , gây ra tụt huyết áp. Bên cạnh đó, sử dụng thuốc dãn mạch để điều trị bệnh tăng huyết áp ở liều cao hoặc phối hợp cùng với nhiều loại thuốc khác cũng có thể gây ra tình trạng này.

Huyết áp cũng sẽ hạ thấp xuống nếu như thể tích dịch tuần hoàn bị thuyên giảm (xảy ra khi mất nước do nôn ói, chảy máu ồ ạt, đổ nhiều mồ hôi, tiêu chảy cấp) hoặc sau khi xông hơi, tăm nước nóng,…. Ngoài ra, còn có thể xuất phát từ việc thiếu hụt những dưỡng chất cần thiết; mang thai; nghỉ ngơi trên giường trong thời gian quá lâu; gặp các vấn đề liên quan đến nội tiết,….

Riêng ở người lớn tuổi, người gặp biến chứng thần kinh ngoại biên gây ra bởi bệnh tiểu đường trong nhiều năm sẽ có nguy cơ cao bị hạ huyết áp do tư thế đứng. Khiến bản thân cảm thấy chóng mặt hoặc xây xẩm mỗi khi thay đổi tư thế một cách đột ngột từ đang ngồi/nằm sang đứng.

Một số khác lại bị tụt huyết áp do suy tim nặng, sốc nhiễm trùng, nhịp tim quá nhanh hoặc sốc phản vệ. Nhưng dù từ nguyên nhân nào thì cũng cần được điều trị trong thời gian sớm nhất và nếu có những biểu hiện nghiêm trọng buộc phải đưa đến bệnh viện để được cấp cứu kịp thời.

Triệu chứng tụt huyết áp

Huyết áp chịu trách nhiệm thúc đẩy cho máu lưu thông nên khi bị giảm một cách đột ngột đã khiến cho những cơ quan ở trong cơ thể bị thiếu hụt máu trong khoảng thời gian nhất định. Điều đó đã làm xuất hiện các triệu chứng từ nhẹ đến nặng để cảnh báo về sức khỏe, nhắc nhở cần phải xử lí nhanh chóng trước khi chuyển sang các bệnh lý hoặc biến chứng nguy hiểm khác.

Triệu chứng nhẹ:

• Chóng mặt
• Tim đập nhanh
• Lòng bàn chân, bàn tay lạnh
• Hoa mắt
• Buồn nôn và nôn
• Mệt người, chân tay bủn rủn
• Hồi hộp một cách bất thường
• Đau ngực, khó thở
• Da tái nhợt
• Mất tập trung
• Đầu óc chao đảo
• Choáng váng và khó giữ được thăng bằng
• Mắt mờ, nhìn mọi vật xung quanh không rõ

Triệu chứng nặng:

• Lơ mơ
• Ngất xỉu
• Vã mồ hơi lạnh
• Lú lẫn
• Mất ý thức
• Co giật
• Thở gấp
• Mạch nhanh và yếu

Cách xử lí khi bị tụt huyết áp

Khi bị tụt huyết áp, cần được sơ cứu nhanh chóng, đúng cách. Điều này không chỉ giúp huyết áp có thể quay trở lại trạng thái ổn định mà còn tránh được những biến chứng như suy thận, đau thắt ngực, tai biến mạch máu não hoặc nhồi máu cơ tim. Đặc biệt là không ảnh hưởng tới tính mạng.

Khi sơ cứu, cần xem xét người đang bị tụt huyết áp có tiền sử mắc bệnh tiểu đường không. Trường hợp không, sẽ loại được khả năng bị hạ đường huyết và hoàn toàn tập trung vào việc giúp huyết áp tăng trở lại bằng những bước sau:

• Đặt người bị hạ huyết áp nằm/ngồi trên bề mặt phẳng và sử dụng gối để kê chân, đầu. Trong đó, chân phải được kê cao hơn đầu.
• Cho uống 1 ly chè đặc, sâm, cà phê hoặc trà gừng. Ngoài ra, có thể thay thế bằng thức ăn đậm muối để cơ thể được dễ chịu trở lại. Trường hợp tất cả những thứ này không có sẵn thì có thể cho uống nhiều nước lọc, sẽ giúp kích thích được nhịp tim và nâng tạm thời các chỉ số huyết áp.
• Cho ăn một ít sôcola để huyết áp được giữ ổn định hơn và bảo vệ được thành mạch máu.
• Nếu có kèm thêm các triệu chứng như tiêu lỏng hoặc nôn ói nhiều lần, đặc biệt là trẻ nhỏ & người già thì cần cho uống sữa, nước cháo, dung dịch oresol hoặc nước rau để bồi hoàn lại kịp thời lượng nước & điện giải đã bị mất đi.
• Uống thuốc điều trị nếu được bác sĩ kê đơn.
• Khi đã cải thiện được tình trạng thì đỡ ngồi dậy một cách từ từ và nhắc nhở phải cử động phần tay chân trước lúc ngồi dậy.
• Nếu sau khi sơ cứu vẫn không cảm thấy ổn hơn hoặc khi bị tụt huyết áp có kèm chảy máu/chân thương thì cần nhanh chóng đưa đến bệnh viện hoặc cơ sở y tế để được thăm khám, điều trị, cấp cứu.

Cách phòng tránh tụt huyết áp

Về chế độ ăn uống:

• Ăn đủ bữa và ăn mặn hơn một chút so với người bình thường.
• Bổ sung cho cơ thể các chất dinh dưỡng cần thiết và đa dạng những loại vitamin dung nạp mỗi ngày. Đặc biệt là chất xơ bằng cách ăn nhiều rau xanh, đậu, gạo lứt hoặc quả chín.
• Uống nhiều nước (tối thiểu là 1,5 – 2 lít/ngày) và hạn chế dùng những thức uống có nhiều cồn như rượu, bia.

Về thói quen sinh hoạt:

• Ngủ đủ giấc và khi ngủ nên kê chân hơi cao, gối đầu thấp hơn chân.
• Giữ tinh thần thoải mái, lạc quan, thư thái, vui vẻ và hạn chế xúc động mạnh (lo lắng, buồn nản, căng thẳng, sợ hãi,…).
• Không làm việc quá sức.
• Không thay đổi tư thế một cách đột ngột.
• Khi phải đi đứng nhiều cần mang thêm vớ áp lực, sẽ giúp tránh được tình trạng máu dồn cứ trong chân, giúp máu thuận lợi lưu thông trở về tim.
• Thường xuyên tập luyện thể dục thể thao để động mạch có thể giữ được độ đàn hồi tốt, giữ cho huyết áp ổn định, đảm bảo về lưu lượng máu,…. Tốt nhất là duy trì đều đặn, mỗi ngày tối thiểu 30 – 45 phút chạy bộ, yoga, đi bộ,….

Ngoài ra, khi hoạt động hoặc làm việc ở ngoài trời trong điều kiện thời tiết nóng nực hoặc trong thời gian dài thì cần chú ý bổ sung đủ nước và chất điện giải để bù lại lượng nước mà cơ thể đã mất đi. Đồng thời, phân bố thời gian một cách hợp lí, ví dụ như có giờ giải lao hoặc tránh giờ có nắng quá gắt để không làm cho tế bào bị rơi vào tình trạng là mất nước suy kiệt.

Bên cạnh đó, cần thường xuyên theo dõi, kiểm tra huyết áp tại nhà để có thể nắm được chính xác tình trạng sức khoẻ. Nếu không may bị hạ huyết áp một cách đột ngột cũng có thể kịp thời xử lí và tránh được các hậu quả đáng tiếc.

Như vậy, tụt huyết áp là tình trạng huyết áp hạ xuống thấp một cách đột ngột và có thể gây nguy hiểm khi không được xử lí, điều trị hoặc cấp cứu kịp thời, đúng phương pháp. Do đó, mỗi người nên tự trang bị cho mình những kiến thức, kĩ năng liên quan để trong trường hợp cần thiết có thể ứng dụng bảo vệ sức khoẻ bản thân và gia đình.

BÀI VIẾT CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM:

• Huyết Áp Thấp: Nguyên Nhân và Cách Chữa Trị, Ngăn Ngừa
• Huyết Áp Cao: Nguyên Nhân, Biểu Hiện và Hướng Điều Trị